Zingeving
Jannie Oskam vond veel steun bij een geestelijk verzorger. Maar wat is de rol van een geestelijk verzorger nu eigenlijk precies? Annemieke Kuin, humanistisch geestelijk verzorger in het Dijklander Ziekenhuis legt het uit.
Aandacht voor wat mensen raakt
“Geestelijk verzorgers hebben aandacht voor wat mensen raakt. Voor dat wat pijnlijk of verdrietig is, maar ook wat kracht geeft of waar iemand plezier uit haalt. Een geestelijk verzorger kijkt daarbij naar zingeving en levensbeschouwing in de breedste zin: Wat drijft je? Wat geeft je houvast in het leven? Wat is voor jou het meest belangrijk? Waar geniet je van? Iedereen kan dan ook terecht bij een geestelijk verzorger, ongeacht zijn of haar eigen achtergrond”, legt Annemieke uit. “We zijn in eerste instantie aangesteld voor patiënten die zijn opgenomen, maar ook voor bijvoorbeeld mensen die op de dagbehandeling een chemokuur krijgen. De gesprekken die mijn collega’s en ik voeren, gaan over wat voor mensen van waarde is. Vaak staat dat door het ziek zijn onder druk. Wat staat er nu voor iemand op het spel? Dat is wat we samen proberen te achterhalen.”
Annemieke Kuin
Vvv’er
“Als je ziek bent, komt er veel op je af. Mensen maken zich zorgen en vinden het soms moeilijk dat met hun dierbaren te bespreken. Ze willen de ander bijvoorbeeld niet belasten of nog verdrietiger maken. Wij zijn dan een klankbord waaraan patiënten, maar ook naasten, hun verhaal kwijt kunnen. Omdat wij emotioneel iets verder van iemand af staan, voelen mensen zich vrij om zich uit te spreken zonder bang te zijn ons hiermee verdriet te doen. Zoals die man die aanvoelde dat hij niet lang meer te leven had. Hij durfde dit niet met zijn vrouw te bespreken, uit angst dat zij hiervan nog meer wakker zou liggen. Met mij kon hij daarover zijn gedachten ordenen en nadenken hoe hij dit met zijn vrouw wilde bespreken. Een collega van mij noemt ons in die rol een ‘vvv’er’: een ‘veilige, vertrouwde vreemdeling’. In de gesprekken die wij voeren is de patiënt altijd leidend. Je zou het kunnen vergelijken met een danspaar dat samen de tango danst. De mannelijke partij leidt en de vrouwelijke partij volgt. Een zorgverlener is vaak zoals die mannelijke partij. Vanuit zijn deskundigheid biedt hij behandeling of zorg om het voor de patiënt beter te maken. Bij een geestelijk verzorger is dat net andersom. Dan is het verhaal van de patiënt leidend en wij volgen door te ondersteunen bij het zoeken naar de juiste weg.”
Wat staat er nu voor iemand op het spel? Dat is wat we samen proberen te achterhalen.”
Inzichten
Annemieke: “In het ziekteproces kom je soms ook voor moeilijke keuzes te staan. Een vrouw vertelde mij dat ze de keuze had om weer te starten met chemotherapie in de verwachting dat het haar leven nog een goede periode kon verlengen. Ze had echter gemerkt dat deze therapie invloed had op haar concentratievermogen, waardoor ze niet meer goed in staat was om een boek te lezen. Maar dat was nu net wat voor haar de kwaliteit van haar leven bepaalde. Door haar te helpen nadenken over deze moeilijke keuze, kwam zij tot het inzicht wat voor haar het meest belangrijk was. Ze heeft uiteindelijk besloten te stoppen met de kuren. Bij dergelijke gesprekken gaat het altijd over wat van waarde is en wat op het spel staat. Door dat met elkaar te verkennen, kan een patiënt vervolgens eigen keuzes maken.”Ook wanneer het einde van het leven nabij is, kan de geestelijk verzorger een belangrijke rol spelen. “We hebben daarin oog voor de mens en diens naasten. Zo is afscheid moeten nemen van elkaar vaak een onmogelijke opgave. Wij proberen hen daarin te ondersteunen. Soms past daar een ritueel bij en het kan fijn zijn om dat samen vorm te geven.”
We hebben daarin oog voor de mens en diens naasten. Zo is afscheid moeten nemen van elkaar vaak een onmogelijke opgave. Wij proberen hen daarin te ondersteunen.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Behalve voor de patiënten en naasten vervullen Annemieke en haar collega’s nog andere rollen binnen het ziekenhuis. “Zingeving, dat wat voor mensen echt belangrijk is, is bijna altijd in het geding bij een ernstige ziekte. Daarom is het belangrijk dat daar vanuit alle zorgverleners aandacht voor is. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid. Vanuit onze deskundigheid kunnen wij anderen hierin ondersteunen. We geven scholing aan artsen, verpleegkundigen en bijvoorbeeld casemanagers oncologie over zingeving en goede zorg. We zijn vertegenwoordigd in de oncologiecommissie en denken mee op beleidsmatig niveau over hoe we wat van waarde is voor de patiënt echt centraal kunnen stellen. En ook voor zorgverleners hebben we aandacht voor wat hen raakt in het werk dat zij doen. We hebben een prachtig vak. Zingeving gaat immers over het leven. Dat heeft zware en moeilijke kanten, maar tegelijkertijd ook bijzondere en mooie aspecten. Ik voel me bevoorrecht mensen te mogen steunen en tegelijkertijd leer ik zelf ook weer veel van hen”, besluit Annemieke haar verhaal.
Over Geestelijke Verzorging Thuis
Soms is het wenselijk om in de thuissituatie een aantal gesprekken met een geestelijk verzorger te hebben. Dit wordt vergoed voor:
- thuiswonende 50-plussers
- volwassenen en kinderen met een ongeneeslijke ziekte en hun naasten
De vergoeding loopt via een Centrum voor Levensvragen. Een centrum bij jou in de buurt vind je op www.geestelijkeverzorging.nl/plattegrond.
Is er geen centrum in de buurt? Neem dan contact op met het Netwerk Palliatieve Zorg: www.netwerkpalliatievezorg.nl.
Je kunt zelf contact opnemen met een geestelijk verzorger en hebt hiervoor dus geen verwijzing van je huisarts nodig.
Heb je vragen of wil je graag hulp bij het onderwerp ‘Zingeving’ bij kanker? Ga dan in gesprek met onze ondersteuningsconsulent via de online omgeving ‘Mijn OOK’. Maak kennis tijdens een intakegesprek en bekijk samen wat jouw behoeften zijn. Vervolgens krijg je de begeleiding die bij jou past, zoals bijvoorbeeld een maandelijks videobelconsult. Klik op de onderstaande knop voor meer informatie.
Bestel of bekijk het magazine online
Dit artikel is gepubliceerd in het magazine ‘Leven & Kanker’. Bestel het magazine tegen verzendkosten, of bekijk het online.
