Veranderingen in/aan het lichaam:
Deskundige Susan ter Haar
Door haar werk als stomaverpleegkundige weet Susan ter Haar wat voor impact
het krijgen van een stoma kan hebben. Ze beantwoordt de
meest gestelde vragen.
De aanvaarding van het gewijzigde zelfbeeld is de grootste uitdaging
Kun je iets vertellen over stomazorg?
“Voor de operatie zien we de patiënt op de polikliniek en geven we voorlichting over het leven met een stoma. Na de operatie kijken we hoe het met de patiënt gaat, hoe de stoma eruitziet en of het stomamateriaal goed past. Het is wenselijk dat de patiënt de zelfzorg bij voorkeur in het ziekenhuis al oppakt zodra dit mogelijk is en zo de regie weer terugpakt over zijn of haar leven. De zelfzorginstructie verdient de grootste aandacht op de afdeling. Voor patiënten is het vaak het eerste moment dat ze een stoma zien. Ze voelen zich dan vaak nog niet goed en maken voor het eerst kennis met het lichaam dat erg veranderd is. Het is het moment dat ze opknappen en denken: “Hoe moet dat nu thuis?” Na ontslag volgen we de patiënt poliklinisch.”
Wat is de grootste verandering wanneer iemand een stoma krijgt, denk je?
‘Het valt mij op dat de aanvaarding van het gewijzigde zelfbeeld de grootste uitdaging is. Ik zeg altijd: ‘Dat zakje plakken leer je wel’. In het begin doe je er misschien een half uur over, of wil je het misschien niet eens omdat je het afschuwelijk vindt en er nog niet aan toe bent. Ieder bewandelt hierbij zijn eigen pad. Ik denk dat het voor het zelfbeeld niet eens veel uitmaakt of je nu 20 bent of 80. Het zijn misschien andere oorzaken die het zelfbeeld doen wankelen, maar het principe blijft het hetzelfde.’
Merk je een verschil in het verwerkingsproces tussen mensen die een stoma krijgen?
“Als je jong bent, ben je flexibeler en pak je dingen vaak sneller op. Acceptatie. Ik kan niet zoveel met dat woord. Wat is accepteren? Ik zeg altijd tegen mensen dat, wanneer ze hun leven weer oppakken, hun hobby’s en werk weer kunnen uitvoeren en daar energie van krijgen, dit een vorm van acceptatie is. Misschien ook trots op jezelf zijn dat het leven je lukt, ook met een stoma.”
Wat is een valkuil wanneer je net een stoma hebt gekregen?
“Een goed steunfront is belangrijk, maar soms zie je ook dat mensen zich afsluiten van hun partner of gezin. De ander krijgt geen kans meer. Soms signaleren wij dat, maar je moet iemand goed leren kennen, wil je dat zien en bespreekbaar maken. Iemand moet daarvoor openstaan. Soms is alleen een patiënt aanhoren genoeg, soms verwijzen we door. Het is wel steeds werken aan een veilige en open relatie tussen patiënt en stomaverpleegkundige. Soms zie je dat mensen niet zelfstandig zijn en dat ook niet van plan lijken te gaan worden. Ik zie dat vaker bij mannen dan bij vrouwen. Of dat initiatief nu bij de patiënt of de partner ligt, ik probeer altijd in te grijpen wanneer ik dat zie. Het is belangrijk om zelfredzaam te zijn en wanneer je een partner moet verzorgen, verandert de relatie ook.”
Een goed steunfront is belangrijk
Hoe belangrijk is nazorg?
“Goede nazorg is heel belangrijk. Zowel psychisch als lichamelijk. Wanneer een stoma niet goed werkt, lekt of voor irritatie en zelfs pijn zorgt, gaan we net zolang door tot we het juiste materiaal hebben gevonden dat werkt voor de patiënt. Wanneer een stoma problemen geeft, levert dat niet alleen lichamelijke ongemakken op, maar het kan ook het zelfbeeld flink aantasten.”
Wat wil je mensen meegeven die te maken krijgen met een stoma?
“Zeker in het geval van darmkanker gaat het om overleven. Tijdens de voorlichtingsgesprekken merkt ik soms dat mensen alle info heel rationeel benaderen. Ze laten het niet toe in hun emotie. Dat is een zelfverdedigingsmechanisme. Ik benoem wel dat ik dat zie en dat naast het rationele ook het emotionele gevoeld zal gaan worden, vroeg of laat. Daarom is een goed steunfront zo belangrijk, want ook met een stoma is het mogelijk om alles uit het leven te halen.”
Heb je vragen of wil je graag hulp? Ga dan in gesprek met onze ondersteuningsconsulent via de online omgeving ‘Mijn OOK‘. Maak kennis tijdens een intakegesprek en bekijk samen wat jouw behoeften zijn. Vervolgens krijg je de begeleiding die bij jou past, zoals bijvoorbeeld een maandelijks videobelconsult. Klik op de onderstaande knop voor meer informatie.
Bestel of bekijk het magazine online
Dit artikel is gepubliceerd in het magazine ‘Leven & Kanker’. Bestel het magazine tegen verzendkosten, of bekijk het online.
