Rijnmond Dokters investeert graag in de zorg van morgen. Daarom kunnen leden sinds dit jaar een beroep doen op het Innovatiefonds, als zij een initiatief willen opzetten of vervolgen dat niet gefinancierd wordt vanuit de reguliere zorgfinanciering. Een van de initiatieven die graag gebruik maakt van dit fonds is POH oncologie. Simone Breedvelt, praktijkverpleegkundige bij huisartsenpraktijk de Heer, van Gorcum en Bom in Nieuwerkerk aan den IJssel, en oud-huisarts Engelien Geerdink, vertellen er meer over. Van de kern van het initiatief tot de voordelen voor huisarts en patiënt.
“Kanker wordt steeds meer een chronische ziekte, maar er is momenteel nog te weinig en geen gestructureerde begeleiding van deze patiënten in de thuissituatie”, vertelt Simone, die ook wijkcoördinator is in Nieuwerkerk aan den IJssel. “Voor andere chronische ziekten zoals diabetes, is er bij de huisarts al wel een POH’er die extra ondersteuning biedt. Die moet er voor oncologiepatiënten ook komen. Zo kwam ik terecht bij Stichting Optimale Ondersteuning bij Kanker (OOK), waar Engelien lid van de Raad van Toezicht is.”
Engelien weet als oud-huisarts als geen ander hoe belangrijk het is om mensen met kanker goed op te volgen. “In het eerste jaar gebeurt dat ook. Maar daarna verwachtte ik dat ze bij míj als huisarts zouden aankloppen als er iets is, alleen doen ze dat niet. Uit onderzoek blijkt dat patiënten ongeveer vijftien maanden na de diagnose in een zwart gat vallen. Ze hebben vaak wel klachten, maar zijn vooral dankbaar dat ze er nog zijn. Hierdoor trekken ze niet zelf aan de bel als ze nazorg nodig hebben, en dat is jammer.”
Uit onderzoek blijkt dat patiënten ongeveer vijftien maanden na de diagnose in een zwart gat vallen
Proactieve ondersteuning oncologiepatiënten
Tijdens een symposium van Stichting OOK bleek dat er meer mensen waren die een protocol misten voor het werken met oncologiepatiënten vanuit de huisartsenpraktijk. Simone: “Met die groep van vooral praktijkverpleegkundigen, hebben we ervaring en kennis uitgewisseld over hoe we de ondersteuning proactiever en gestructureerder kunnen aanpakken. Daarop hebben we een toolbox ontwikkeld, waarin de functie van een POH oncologie en een begeleidingsprogramma verder is uitgewerkt. Hiermee kan een huisartsenpraktijk van start om te voorzien in die extra ondersteuning. Tussen 2017 en 2019 zijn drie huisartsenpraktijken in de regio begonnen met een POH oncologie.”
Maar, zo zegt Simone: “Dat is voor ons pas het begin. We zouden in de toekomst graag zorgen voor structurele financiering voor POH oncologie, zodat oncologiepatiënten standaard en in veel meer huisartsenpraktijken begeleid kunnen worden. Net als bijvoorbeeld de diabetes- en COPD-patiënt. Toen we hoorden over het Innovatiefonds, konden we niet anders dan deze kans met beide handen aangrijpen om dit idee verder uit te werken.”
Van idee tot goedgekeurd projectplan
Daarop is het projectplan opgesteld. “Er is een format te vinden op de website van Rijnmond Dokters, zodat je precies weet aan welke eisen het plan moet voldoen”, vertelt Simone. “Toch ben je er wel even mee bezig en hebben we er met z’n allen hard aan gewerkt”, gaat Engelien verder. “Vooral omdat je hiermee de basis legt voor het vervolg van het project.”
Na het indienen volgde een presentatie voor de commissie van het fonds. Engelien: “Toen was het wachten op de uitslag, wat toch wel erg spannend was. Na een aantal weken werd het plan goedgekeurd. Daar zijn we natuurlijk heel blij mee.”
Pilot in huisartsenpraktijken
Het doel van het project is vooral aantonen of de huidige POH-werkwijze en inzet van de functie voldoende aansluit bij de vraag uit de praktijk én ook effectief is. Simone: “Tijdens de pilot van een jaar wordt in zeven huisartsenpraktijken een POH oncologie ingezet om de patiënten met de diagnose kanker te begeleiden in alle fasen van hun ziekte. Als leidraad hiervoor gebruiken zij de handreiking oncologiezorg eerste lijn, en ze krijgen een uitgebreide instructie over de werkmethodiek. Daarnaast werken we met een controlegroep van vijf huisartsenpraktijken zonder POH oncologie.”
Een nog aan te stellen onderzoeker van het Erasmus MC zal kwalitatief onderzoek uitvoeren bij deze huisartsen en hun patiënten. En de uitkomsten en gegevens van deze vragenlijsten analyseren. Het is de bedoeling dat dit aan het eind van de pilot, over anderhalf jaar, leidt tot twee wetenschappelijke publicaties.
Positieve effecten voor huisarts én patiënt
“We denken dat het instellen van een POH oncologie heel veel voordelen heeft”, vertelt Simone. “Alleen al als het gaat om het ontzorgen van de huisarts, omdat de praktijkondersteuner een deel van de taken overneemt. Daarnaast hopen we door proactieve begeleiding dat patiënten meer de juiste zorg op het juiste moment krijgen, waardoor ze beter kunnen omgaan met hun klachten, of deze eerder verholpen zijn. Zodat ze op die manier ook een verbetering ervaren in hun kwaliteit van leven.”
Engelien: “We verwachten bovendien dat de kwaliteit van de eerstelijnszorg verbetert, juist doordat de POH oncologie spin in het web is richting andere hulpverleners. En dat ze passende zorg biedt die is gebaseerd op het principe van Positieve Gezondheid.”
Juiste zorg op de juiste plek
Het ideaalbeeld is dat begeleiding van oncologiepatiënten wordt ingebed in de huisartsenpraktijk door de inzet van een POH oncologie. Zodat patiënten en hun naasten de huisartsenpraktijk weten te vinden met hulpvragen over nazorg of eventueel noodzakelijke specialistische zorg in het ziekenhuis. Simone: “Dat valt of staat met beschikbare financiën, dus we hopen met dit project heel duidelijk de positieve effecten en voordelen van een POH oncologie aan te tonen.”
